Een gezonde leefstijl is tegenwoordig steeds belangrijker aangezien we langer moeten doorwerken en de wereld steeds sneller verandert. Fit blijven maakt het kunnen bijhouden van deze veranderingen gemakkelijker. We weten natuurlijk al heel lang dat onze gezondheid ons grootste goed is. Zo lopen grote sportmerken al jaren voorop in slogans rondom leefstijlverandering en gezondheid. NIKE gebruikt bijvoorbeeld al jaren de slogan “Just do it” en ASICS is een acroniem voor “Anima Sana In Corpore Sana” wat zoveel betekent als een gezonde geest in een gezond lichaam. Het blijkt alleen steeds weer dat ‘weten’ niet altijd gelijk is aan ‘doen’. Het feit dat we grondig doordrongen zijn van het belang wil nog niet zeggen dat we ons gedrag meteen aanpassen. Dit levert een bloeiende industrie op van modellen en theorieën over veranderen.
Grofweg komen in alle theorieën en modellen drie aspecten terug. Het gaat om ‘Denken’, ‘Willen’ en ‘Doen’, ook wel ‘Hoofd’, ‘Hart’ en ‘Handen’ genoemd. Otto Scharmer noemt het in zijn Theorie U ‘Open Mind’, ‘Open Heart’ en ‘Open Will’. Om bij het niveau van de ‘Open Will’ (gevoelsniveau) te komen moet je bereid zijn om een goede (interne) dialoog te voeren. De basis van Theorie U ligt dan ook bij ‘de vier velden van gesprek’ van William Isaacs (Dialogue and the Art of Thinking together, 1999).
Het eerste gespreksveld noemt Isaacs de ‘conversatie’. Dit veld gaat over het aangename gesprek waarin niemand zich kritisch opstelt. Dit is bijvoorbeeld een hele goede gespreksvorm bij kennismakingen en voor de sociale cohesie in een groep. Het werkt alleen niet meer als de meningen uiteenlopen, dan wordt vaak overgegaan naar het tweede gespreksveld.
Het tweede veld wordt ‘discussie’ genoemd. Hierin staat het eigenbelang voorop en gaan er vaak argumenten over en weer. Een hele nuttige gespreksvorm om standpunten te verhelderen en te verkennen. Het leidt vaak echter niet tot een gemeenschappelijk gedragen oplossing aangezien het overtuigen van de ander het eigenbelang beter lijkt te dienen dan het compromis.
“We kennen allemaal wel dat stemmetje in ons achterhoofd die wat anders vindt dan hoe wij doorgaans vinden dat het hoort of moet of hoe we het doen.”
In het derde veld, de ‘dialoog’, gaat het om vanuit gelijkwaardigheid het gesprek te voeren. Dit betekent dus ook dat het eigenbelang niet meer voorop staat, maar ook zeker niet wordt uitgegumd. Het gaat hier om met in stand houding van de verschillen een goede vorm te vinden om verder te gaan. Alle belangen wegen dus even zwaar tenzij er unaniem anders wordt besloten. De gedachte van zelfsturende teams (Holacracy) zou je in dit gespreksveld kunnen onderbrengen. Dit veld is nog wel individueel gericht. Dus als het gaat om samen meerwaarde te creëren voor de buitenwereld hebben we het vierde veld van gesprek nodig.
Het vierde veld heet ‘flow’. Hierin gaat het om wat er kan gebeuren als je alle krachten samenbindt en hoe je elkaar kunt versterken. Een soort van droomdialoog. Hierin gaat het vooral om woorden als ‘waarde creatie’ en ‘toegevoegde waarde leveren’.
Dit proces speelt zich ook vaak intern bij mensen af. We kennen allemaal wel dat stemmetje in ons achterhoofd die wat anders vindt dan hoe wij doorgaans vinden dat het hoort of moet of hoe we het doen. Hierin zit dan ook een deel van de oplossing als het gaat over gedragsverandering. Hoe ga je om met dat stemmetje in je hoofd. Blijkbaar zijn er twee of meer aspecten rondom dit thema die belangrijk zijn. Ik wil wel meer sporten, maar ik heb er echt geen tijd voor want ik werk al zoveel en dan ben ik ook nog eens ’s avonds van huis om te sporten. Dit is een voorbeeld van een conflict in je hoofd. Aan de ene kant is zorgen voor een fit lijf belangrijk, aan de andere kant wil ook je sociale omgeving niet teleurstellen. Het vriendelijke gesprek voeren met jezelf verandert niets aan dit dilemma. Soms helpt argumenten tegen elkaar uitspelen om dit conflict op te lossen omdat prioriteiten dan helderder worden. Argumenten als; ‘ik ben een betere partner of ouder als ik fit ben en de tijd die ik dan wel heb met mijn gezin ga ik met veel meer kwaliteit invullen dan wanneer ik niet sport.’ kunnen bijvoorbeeld de doorslag geven als het voor jou een geloofwaardig argument is.
Vaak ligt de beste oplossing voor een blijvende gedragsverandering tenminste in het derde veld van gesprek. Door de verschillende gedachten de aandacht te geven die ze verdienen en als gelijkwaardig te beschouwen ontstaat er een andere dynamiek in het gesprek (in je hoofd of met iemand anders). Dit maakt het gemakkelijker om keuzes te maken vanuit een ander perspectief dan voorheen. Dit is in de Theorie U het begin van de nieuwe opwaartse lijn. Dit is ook het niveau van de ‘Open Will’ oftewel je drijfveren en/of verlangens.
Als je trouw bent aan je drijfveren en verlangens en vanuit daar je keuzes gaat bekijken is gedragsverandering per definitie duurzaam. Je zet de situatie dan namelijk in een nieuw daglicht en kunt beter kijken naar de mogelijkheden in plaats van alleen de bedreigingen. Door hier regelmatig bewust mee om te gaan kun je bouwen aan je zelfvertrouwen en je eigen keuzes maken.
Wil je hier meer over weten of ben je op zoek naar iemand die je kan helpen in dit proces neem dan contact op.